Bij een burn-out functioneer je niet meer zoals je gewoon bent. Je wilt wel, maar kunt het niet meer. Zaken die je vroeger moeiteloos deed, kosten nu enorm veel energie en zijn in veel gevallen zelfs niet meer mogelijk.
Burn-out is dus een stress syndroom: door de overload aan stress is de aanmaak van stresshormonen ontregeld en functioneert je stresssysteem niet meer zoals het hoort. Het stresssysteem is als het ware gecrasht waardoor het lichaam uit zichzelf niet meer voldoende kan herstellen. Dat beïnvloedt niet alleen hoe je met stressvolle situaties omgaat, het heeft effect op je hele organisme. Het begint met veranderingen in groepen zenuwcellen in je brein, je hormoonhuishouding en je immuunsysteem, waardoor er psychisch en fysiek van alles mis gaat.
De klachten kunnen van persoon tot persoon enorm verschillen maar deze vier kenmerken vormen de basis:
- Uitputting
- Fysieke uitputting (‘je lichaam is moe’) en psychologische (‘je ‘op’ en ‘leeg’ voelen’)
- Geheugen-, concentratie-, en prestatieproblemen
- Bijvoorbeeld trager werken of fouten maken
- Emotioneel controleverlies
- Heftige emotionele reacties zoals woede of huilbuien waarover je geen controle hebt, weinig geduld hebben
- Mentale distantie
- Afstand nemen van het werk, sociale- en of privésituaties. Een veel gevallen is er een sterkte weerstand tegen het werk en trekt men zich mentaal of fysiek terug.
Terwijl stress en overspannenheid nog zelf op te lossen zijn met de juiste technieken, heb je bij een burn-out professionele hulp nodig van iemand die gespecialiseerd is in deze materie. Bij een burn-out is het hormonaal stress systeem volledig ontregeld.
Dit vereist een multidisciplinaire aanpak. Zomaar meer rust nemen of meer slapen is niet meer mogelijk omdat je lichaam niet meer in staat is om zelf te ontspannen, nieuwe denk- en copingpatronen aanleren is in deze fase niet mogelijk omdat de werking van de hersenen ontregeld is, anti-depressiva is enkel (tijdelijk) zinvol wanneer er sprake is van een depressie maar heeft net een omgekeerd effect wanneer we te maken hebben met een burn-out.
Het beste dat je in deze fase kan doen is
- een aanmelding bij de huisarts om andere ziektes uit te sluiten
- ziekteverlof nemen en huishoudelijke taken zoveel mogelijk overdragen zodat je hersenen en lichaam tijdelijk geen extra prikkels krijgen
- een burn-out expert vinden die samen met jou een hersteltraject opstelt
Mensen met een burn-out hebben veel klachten en symptomen die ook kunnen voorkomen bij een depressie. Zo zijn ze vaak moe, somber, lusteloos en emotioneel uit balans. Toch mogen we ze niet met elkaar verwarren.
Het cruciale verschil tussen burn-out en depressie is dat iemand met burn-out wel wil, maar niet kan door gebrek aan energie, terwijl iemand met een depressie wel zou kunnen, maar niet wil. Je kunt zeggen dat een burn-out een energiestoornis is en een depressie een stemmingsstoornis. Bij een burn-out is er sprake van een totale uitputting en als gevolg daarvan is men tot bijna niets meer in staat. Bij een burn-out is er, als gevolg van de totale uitputting, sprake van uitvalsverschijnselen, zoals niet meer kunnen wandelen of hardlopen, ernstig concentratieverlies, geen prikkels meer kunnen verdragen. Bij een depressie kan iemand dat nog wel, maar daar ontbreekt de zin in de activiteit. Een ander verschil is dat een burn-out het gevolg is van langdurige overbelasting (opgebouwd over vele jaren), terwijl een depressie ook kan ontstaan zonder dat er sprake is van overbelasting.
VAN BURN-OUT NAAR DEPRESSIE
Als een burn-out niet goed wordt behandeld, bestaat de kans dat de burn-out overgaat in een depressie. Dat heeft ten eerste te maken met de moeilijke persoonlijke situatie waarin je met een burn-out verkeert. Er is geen energie meer voor leuke dingen, je voelt je moe en somber, je bent het vertrouwen in je lichaam en herstel even kwijt. Ten tweede speelt de langdurig verstoorde hormoonhuishouding als gevolg van de burn-out een rol bij het ontwikkelen van een depressie.
VERSTOORDE HORMOONHUISHOUDING
Als je een burn-out hebt dan is de hormoonhuishouding verstoord. Er is teveel adrenaline aanwezig en te weinig melatonine en cortisol. Dit in tegenstelling tot mensen die een depressie hebben. Zij hebben vaak juist nog een erg hoog cortisolgehalte.
DIAGNOSE EN BEHANDELING
Juist omdat er zoveel overeenkomsten zijn en het verschil moeilijk te maken is, is het voor het herstel en de behandeling erg belangrijk om een goede diagnose te stellen. Schakel daarom altijd een huisarts in om andere ziektes uit te sluiten en een burn-out expert om zeker te zijn dat het om een burn-out of een depressie gerelateerde burn-out gaat.
Burnout kan het gevolg zijn van aanhoudende stress, maar het is niet hetzelfde als teveel stress. Bij teveel stress of overspannenheid is er druk die fysiek en mentaal teveel van je vraagt. Gestresste mensen kunnen zich nog steeds voorstellen dat als ze alles onder controle krijgen, ze zich beter zullen voelen. Ze kunnen hun lichaam nog opladen door rust en ontspanning.
Bij een burn-out is het stresssysteem gecrasht waardoor er neurohormonale veranderingen in het lichaam zijn die ervoor zorgen dat je lichaam voortdurend in een soort stress-toestand zit. Het lichaam kan zichzelf niet meer voldoende herstellen. Opgebrand zijn betekent mentaal uitgeput zijn, je leeg voelen, ontdaan zijn van alle motivatie en nog om weinig geven. Ontspannen en rusten laadt het lichaam niet meer op.
Je kan het vergelijken met een lekke fietsband die je voortdurend oppompt. Mensen die burn-out ervaren, zien vaak geen hoop op positieve verandering in hun situatie. Als overmatige stress aanvoelt alsof je in verantwoordelijkheden verdrinkt, is burn-out een gevoel van opgedroogd zijn.